9390,51%1,20
38,74% 0,39
43,40% 0,27
4146,90% 1,06
6711,63% -0,27
The Economist’in 9 Mayıs 2025 tarihli analizine göre, Gazze’de Ekim 2023’te başlayan savaşta hayatını kaybedenlerin sayısı, açıklanan resmî rakamların oldukça üzerinde olabilir. Yeni akademik çalışmalar, mevcut verilerin %46 ila %107 oranında eksik olabileceğini ortaya koyuyor. Bu da, gerçek ölüm sayısının 77 bin ila 109 bin arasında değiştiği anlamına geliyor.
ÖLÜM SAYISI NEDEN NET DEĞİL? Savaş sırasında can kaybı verilerini toplamak her zaman zorlayıcı olsa da Gazze’de bu durum daha da karmaşık. The Economist’in haberine göre, Gazze’de birçok hastane ve veri toplama kurumu bombalanmış ya da işlevsiz hale gelmiş durumda. Bu koşullar altında veri toplamak neredeyse imkânsız hale gelirken, yine de Gazze Sağlık Bakanlığı 5 Mayıs itibarıyla ölü sayısını 52.615 olarak açıklamıştı.
Ancak bakanlığın bu rakamı, ölümlerin sivil ya da savaşçı olup olmadığını ayırmadan bildiriliyor. İsrail, Ocak 2024’te bu sayının yaklaşık 20.000’inin Hamas üyesi militanlar olduğunu öne sürmüştü. YENİ ARAŞTIRMALAR NE DİYOR? The Economist, The Lancet’te yayımlanan bir çalışmaya atıf yaparak, bu resmî rakamların gerçeği tam olarak yansıtmadığını aktarıyor. Araştırmacılar, Gazze Sağlık Bakanlığı’nın iki farklı ölüm listesi ile sosyal medya üzerinden derlenen üçüncü bir listeyi karşılaştırdı. Bu listelerde isim, yaş, cinsiyet ve bazı durumlarda kimlik numaraları da yer alıyordu.
Analizde, üç listenin çok az örtüştüğü tespit edildi. Bu da her bir listenin önemli sayıda kaybı içermediğini gösterdi. Araştırmacılar, bu düşük örtüşme oranı üzerinden yaptıkları hesaplamayla, gerçek can kaybının açıklanan sayının %46 ila %107 üzerinde olabileceği sonucuna vardı. Bu oranlar bugünkü resmi sayıya uygulandığında, savaşta ölenlerin sayısının 77.000 ile 109.000 arasında olabileceği belirtiliyor. Bu da, savaş öncesi yaklaşık 2,3 milyon nüfusa sahip olan Gazze’nin toplam nüfusunun %4 ila %5’ine tekabül ediyor.
NEDEN BU KADAR BELİRSİZLİK VAR? Haberde ayrıca, veri listelerinde hata olabileceği ve bazı isimlerin daha sonra çıkarıldığı da aktarılıyor. Örneğin, savaşın başından bu yana 3.952 kişinin önce kaydedilip sonra listelerden çıkarıldığı tespit edildi. Hamas’ın kendi kayıplarını düşük göstermek için bazı militan ölümlerini bildirmemiş olabileceği de değerlendiriliyor. Öte yandan, doğrudan saldırılar dışında tıbbi yetersizlikler, ilaç ve tedaviye erişim eksikliği nedeniyle hayatını kaybeden binlerce kişinin bu listelere yansımadığı tahmin ediliyor. Açlık, susuzluk ve hastalıklar sonucu gerçekleşen dolaylı ölümler, mevcut rakamların daha da üzerinde bir tabloya işaret ediyor olabilir. KESİN SAYIYA ULAŞMAK ZOR The Economist, savaş sona erdiğinde bile kesin ölüm sayısına ulaşmanın zor olacağını belirtiyor. Şu an itibarıyla, Gazze’deki ölüm verilerinin doğruluğu konusundaki tartışmalar hem sahada veri toplayan kurumlar hem de uluslararası toplum için ciddi bir sorun olmaya devam ediyor.
