Teknoloji Sektörünün Geleceği, Kızların Hayallerinde Şekilleniyor

Kız Öğrencilerin Teknoloji Sektörüne Yaklaşımlarını Anlama Araştırması Yayınlandı. Teknoloji Sektörünün Geleceği, Kızların Hayallerinde Şekilleniyor Kız öğrencilerin yapay zekâ ve teknolojiye yönelik algılarını ortaya koyan “Türkiye Teknolojide Kız Öğrenciler Yapay Zekâ Farkındalık Araştırması Raporu”nun sonuçları kamuoyuyla paylaşıldı. Halkbank’ın desteğiyle, Teknolojide Kadın Derneği (Wtech) ve FutureBright Group iş birliğinde yürütülen araştırma; rol model eksikliği, toplumsal önyargılar ve yönlendirme boşluklarının, genç kızların teknolojiyle kurduğu ilişkiyi nasıl etkilediğini verilerle gözler önüne seriyor. Kız öğrencilerin yapay zekâ ve teknoloji alanlarına bakışını anlamaya yönelik hazırlanan “Türkiye Teknolojide Kız Öğrenciler Yapay Zekâ Farkındalık Araştırması Raporu”, 25 Haziran 2025’te Shangri-La Bosphorus İstanbul’da düzenlenen özel bir lansman toplantısıyla kamuoyuna tanıtıldı. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Sayın Mahinur Özdemir Göktaş ile T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın Fatih Kacır’ın katılımıyla gerçekleşen toplantının açılış konuşmasını, Teknolojide Kadın Derneği’nin Kurucu Yönetim Kurulu Başkanı Zehra Öney yaptı. Halkbank Genel Müdür Osman Arslan da etkinlikte bir konuşma gerçekleştirdi. Program, FutureBright Group Kurucu Ortağı Akan Abdula ile Lenovo Türkiye Pazarlama ve İletişimden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Banu Soyak’ın araştırma bulgularına dair kapsamlı sunumlarıyla devam etti. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Sayın Mahinur Özdemir Göktaş konuşmasında;  "Bu değerli araştırma, kız öğrencilerimizin teknolojide ve özellikle yapay zekâ alanındaki farkındalığını ortaya koyuyor. Ülkemizin dört bir yanında, kız öğrencilerin yapay zekâ konusundaki bilgi düzeyini, ilgisini ve beklentilerini anlamamıza yardımcı oluyor. Ve geleceğin teknolojilerine, onların da yön verebilmesi için bize önemli ipuçları sunuyor. Diğer yandan, ailelerin bu süreçteki belirleyici rolüne dikkat çekiyor. Burada iki hususa özellikle değinmek isterim. İlki kız çocuklarının, teknoloji alanında en büyük ilhamı annelerinden aldığı. Diğeri ise ailenin teknolojiye ve yapay zekâya olan yakınlığıyla çocukların da bu alana ilgisini artırmasıdır. Bu nedenle teknolojide eşitliği sağlamak için sadece okulları değil, evleri de bu sürecin bir parçası haline getirmek zorundayız. Bu tür araştırmalar da, eğitim politikalarımıza, farkındalık çalışmalarımıza ve eşitlik temelli teknoloji stratejilerimize yön verecek bir rehber niteliğindedir. Bugün bütün dünya, 'Toplum 5.0' dediğimiz yeni bir çağa adım atıyor. Peki, nedir 'Toplum 5.0'. Kısaca, insan merkezli bir teknoloji toplumudur diyebiliriz" dedi. Bakan Göktaş, “Artık, yapay zekâ, nesnelerin interneti ve robotik gibi ileri teknolojiler hayatımızın her alanına entegre oluyor. Özellikle yapay zekâ, hayatımızı hızla değiştiren, Toplum 5.0'ın da kalbinde yer alıyor. Ekonomiden eğitime, sağlıktan ulaşıma kadar her alanda gerçekleşen dijital dönüşüm, toplumsal faydayı gözeten bir vizyonla şekilleniyor. Bu vizyon ise kadını, erkeği, genci, yaşlısıyla toplumun tüm kesimlerini kapsamayı beraberinde gerektiriyor. Bu anlamda teknoloji odaklı bir gelecekte kadınların aktif katılımı bir tercih değil, bir zorunluluktur. Kadınların bilgisi, tecrübesi ve bakış açısı olmadan, Toplum 5.0'ın sunduğu fırsatları tam anlamıyla hayata geçiremeyiz. Bu alanda kadın ve kız çocuklarının katılımını artırmanın güzel örneklerine şahit oluyoruz. Örneğin, geçtiğimiz yıl sadece kız öğrencilerden oluşan bir lise takımımız Amerika'daki robot yarışmasında ödül kazandı. Sayın Cumhurbaşkanımızın da ifade ettiği gibi, Türkiye'yi kadınlarla birlikte büyüttük, kalkındırdık. Türkiye Yüzyılı'nı da yine kadınlarla birlikte inşa edeceğimize inanıyoruz. 2024-2028 dönemini kapsayan 'Kadının Güçlenmesi Strateji Belgesi ve Eylem Planımız' bu inancımızın en güçlü ifadesidir. Bu kapsamda hedefimiz, kadınlara ve kız çocuklarına yeşil ve dijital dönüşüme uyumlu işgücü piyasasında öne çıkmalarını sağlayacak yeni beceri ve yetkinlikler kazandırmaktır. 8 Mart'ta yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile oluşturduğumuz 'Kadının Güçlenmesi Koordinasyon Kurulları' ile de eylem planımızın hem merkezi hem de yerel düzeyde etkin ve koordineli bir şekilde hayata geçirilmesini amaçlıyoruz" diye sözlerine devam etti. Göktaş konuşmasını şöyle sürdürdü: “Diğer yandan, Bakanlık olarak, bizler de, kız çocuklarımızın küçük yaşlardan itibaren teknolojiye yönelmesi, kadın girişimcilerimizin dijital araçlarla güçlenmesi ve teknoloji alanında daha çok kadın liderin yetişmesi için çalışıyoruz. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile birlikte yürüttüğümüz 'Küresel Temiz Teknolojiler Girişimcilik Programı' önemli çalışmalarımızda biridir. Aynı zamanda, 'Türkiye'nin Mühendis Kızları' projesiyle daha fazla kız öğrencinin mühendislik alanında yer almalarını teşvik ediyoruz. Benzer şekilde, NEET (ne eğitimde ne istihdamda) kadınların, yapay zekâ ve veri bilimi geliştirme programımızla yeteneklerini geliştirmelerine destek oluyoruz. Özel sektörle kurduğumuz iş birliği neticesinde, geçtiğimiz ay ilk mezunlarını verdiğimiz Kadınlar için Enerji Okulu Projesi ile enerjide kadın gücünü görünür kılıyoruz. Potansiyelini açığa çıkarıyor ve sektöre nitelikli kadın profesyoneller kazandırıyoruz. Bir kız çocuğu kod yazmayı öğrendiğinde, sadece kendi hayat yolunu değiştirmekle kalmaz. Erken yaşta bilim ve teknolojiyle tanışması, problem çözme, yaratıcılık ve liderlik becerilerini de geliştirir" Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın Fatih Kacır da yaptığı konuşmada şunları söyledi: “Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde, son 23 yılda, kadınların hak ettikleri fırsat eşitliğine ulaşması ve potansiyellerini tam anlamıyla ortaya çıkarabilmesi için reform niteliğinde düzenlemeler gerçekleştirdik. Hayata geçirilen yapısal reformların ve fırsat eşitliğini önceleyen vizyoner politikaların neticesinde, bugün; insansız hava araçlarında, yerli ve milli otomobilimizde, düzenlediğimiz kutup bilim seferlerinde Türk kadınlarının izi ve imzası var. Girişimcilik ekosistemimizden çıkan ve milyar değerlemeyi aşan 7 teknoloji girişimimizin 4’ü kadın girişimciler tarafından kuruldu. TÜBİTAK eliyle son 23 yılda, bilim insanlarına yönelik destek programlarımız kapsamında; 172 bin kadın araştırmacıya 21 milyar lira destek olduk. Akademi ve kamuya yönelik programlarımızda 20 bin 400 kadın araştırmacımızı destekledik. Ulusal Teknoloji Girişimciliği Stratejisi’nin önemli başlıklarından biri olarak Kadın Girişimciliği İnisiyatifi’ni başlattık. Yapay zekâ modellerinin tasarımı, geliştirilmesi ve denetlenmesinde kadınların aktif rol almasını hem teknolojinin toplumsal adaletle uyumlu bir şekilde şekillenmesi hem de sürdürülebilir kalkınma hedeflerimizin gerçekleşmesi için hayati görüyoruz. Bugün ülkemizin dört bir yanında birbirinden kıymetli kadın bilim insanları, mühendisler ve girişimciler; çığır açıcı işlere imza atıyor. Bilgi birikimi, analitik zekâsı ve çözüm odaklı yaklaşımıyla fark yaratan Türk kadınları, yapay zekânın adalet, eşitlik ve toplumsal fayda temelinde şekillenmesinde öncü bir rol üstleniyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak; toplumun tüm kesimlerinin hayallerini gerçeğe dönüştürebileceği kapsayıcı bir iklimi tesis ederek, bu başarı hikâyelerinin çoğalmasını desteklemeyi, görünürlüklerini artırmayı ve kadınların yapay zekâ ekosisteminde daha güçlü yer almasını sağlamayı en öncelikli görevlerimiz arasında addediyoruz. Bu noktada Teknolojide Kadın Derneği’nin çalışmalarını çok kıymetli bulduğumuzu ifade etmek isterim.” Halkbank Genel Müdürü Osman Arslan da konuşmasında, “Bu kıymetli araştırma, kız çocuklarımızın teknolojiyle kurduğu bağı, bu alana dair algılarını ve gelecekte kendilerini nerede konumladıklarını anlamamız açısından son derece değerli. Elde edilen veriler, yalnızca eğitim politikalarına değil; ailelerin yönlendirme biçimlerinden özel sektör stratejilerine, kamusal karar süreçlerinden sosyal farkındalık projelerine kadar pek çok alana ışık tutacaktır. Halkbank olarak genç kızlarımızın teknoloji alanında güçlenmesini desteklemeye ve bu alandaki kıymetli tüm girişimlerin yaygınlaşmasına katkı sunmaya kararlılıkla devam edeceğiz” dedi. Teknolojide Kadın Derneği Kurucu Yönetim Kurulu Başkanı Zehra Öney şunları söyledi: “Bu araştırma, milyonlarca genç kızın teknolojiye duyduğu ilginin nasıl görünmez sınırlarla şekillendiğini gözler önüne seriyor. Türkiye’de milyonlarca kız çocuğu teknolojiye ilgi duyuyor, hayal kurmak istiyor ama o hayallere ulaşacak yolu göremiyor. Biz de bu çalışmayla o yolu aydınlatmak istedik. Şu anda Türkiye’de 8,6 milyon ortaokul, lise ve üniversite çağında kız öğrencimiz var. Ancak yalnızca 10’da 2’si kendini teknoloji konusunda bilgili hissediyor. Daha da çarpıcısı, katılımcıların %90’ı teknoloji alanında bir kadın rol model tanımıyor. Hayal kurmak için bile örnek yok. Aileler ise yönlendirmelerinde sıklıkla ‘güvenli’ görülen geleneksel mesleklere yöneliyor. Bu tablo, kız çocuklarımızın yetersizliğini değil; görünmeyen sınırları, yönlendirme eksikliğini ve hayal kurduracak kadın figürlerin yokluğunu işaret ediyor. Kız çocukları yalnızca teknoloji tüketicisi değil; onun geliştiricisi, tasarımcısı, hatta lideri olabilir. Yeter ki onlara bu hayali kurduracak cesareti, görünürlüğü ve fırsatı hep birlikte sunalım. Bu araştırma yalnızca genç kızlara değil, aynı zamanda biz yetişkinlere, karar vericilere, eğitimcilere ve iş dünyasına da dönüp şunu soruyor: ‘Bu potansiyelin farkında mısınız?’ Çünkü STEM alanlarında kadın oranı %36, mühendislikte %27, yapay zekâ ve veri biliminde %15’in altında. Teknoloji sektöründe kadınların istihdamı %9–12 arasında; liderlik pozisyonlarındaysa %5’in bile altında. Oysa Türkiye’nin sadece teknoloji alanında minimum 1 milyon nitelikli insana ihtiyacı var — ve bu ihtiyacın cevabı genç kızlarımızda saklı. Araştırmamız açıkça gösteriyor ki ilgi var, potansiyel var; ama bu potansiyeli besleyecek yönlendirme, güven ve ilham eksik. Kız çocuklarının üretici konumda yer alabilmesi için ilham veren kadınlara, onları destekleyen aile yapılarına ve cesaretlendiren sistemlere ihtiyacımız var. Bu yüzden biz Teknolojide Kadın Derneği olarak kararlıyız: Gelecek teknolojideyse, gelecek yapay zekâdaysa, teknolojide kızlar da olacak.”