Dünyada büyük ve hızlı kentleşmeyle birlikte kırsal nüfusun 15-20 sene içerisinde giderek daha azalacağına dair bilim insanları hemfikirler. Buna mukabil nüfusun büyük çoğunluğunun kentlerde yoğunlaşacağı öngörülüyor. Nüfusun kentlerde yoğunlaşması dünyada ve ülkemizde çok ciddi yapısal sorunları da beraberinde getirecektir. Bu gerçeklikle birlikte kent yaşamı ve kültüründe de ciddi değişimler geçireceğimiz gibi daha farklı sorunlarla karşılaşacağız gerçeğini bilmemiz gerekiyor. En büyük sorun olarak kentlerde insanların yükü artarken, ekmek kavgası daha büyük bir sorun olarak karşımıza çıkacaktır.
Kır nüfus azalırken tarımsal üretim daha önemli hale gelecektir. Kentleşmeyle birlikte tüketim artacak, üretim azalacaktır. Koronavirüsle birlikte özellikle tarımsal üretimin ne kadar önemli olduğu gerçekliği anlaşıldı. Ve dünya tarımsal politikalarda ciddi değişikliklere gitmek zorunda kaldı. Tarım politikalarını önemsediler. Bilinçli üretime geçtiler.
Yine insanların kentlerde bu denli yoğunlaşması kültürel faaliyetler, sanatsal etkinlikler ve bilinçlenmede önemli olacaktır.
Yine kentleşmeyle birlikte yaşama biçimimiz büyük oranda değişti, değişiyor. Buna bağlı olarak birbirimizle olan insani ilişkilerimizde değişime uğruyor. Köy kent bocalamasını toplum olarak yaşadık, yaşıyoruz. Yeni değişimler alışkanlıklarımızı bırakmamızı zorluyor. Yukarıda bahsettiğimiz gibi dünya nüfusunun büyük bölümünün kentleşeceği öngörüsüyle birlikte çok ciddi sorunları da beraberinde getirecektir. Alt yapı, konut ihtiyacı, iş gücü, güvenlik, üretim, sağlık, iletişim, eğitim, çevresel sorunlar ve daha benzeri birçok sorunu yaşayacağız.
Paranın meta olarak daha büyük bir değer kazandığı, olmadığı zaman bir ekmeği bile almanın zorlaştırdığı ve dolayısıyla geçim sorunu kavramsal bir gerçeklik olarak daha önem kazanacaktır. Para olmadığı için elektrik, suyun, doğalgazın ve temel ihtiyaçları karşılama zorluklarını yaşıyor ve yaşayacağız. Bu ihtiyaçları karşılanmadığın zaman kişisel anlamda ciddi psikolojik baskılanma yaşayacağız. İntihar vakaları, psikolojik bunalımlar, cinnet geçirmeler, ailevi sorunları artıracaktır. Olmadığı zaman insan açlıkla terbiye edilir hale gelecektir. Dolayısıyla insan ilişkileri ve kentleşme bu değişimleri yaşarken kentleşme mantalitesinde de çok ciddi değişimlerin olması ve kentlerin bu mantalite doğrultusunda kurgulanması gerekecektir. Bunların karşılanmaması durumunda şehir magandası vb. birçok türevsel sorunla yüzleşmek kaçınılmaz olacaktır. Bugün büyük metropollerde bahsettiğimiz sorunlar fazlasıyla yaşanıyor.
Kentleşme bunalımı ile birlikte insanların belli bir alana hapsedilmesi nefes alamayacak duruma bizleri getirecektir. Dolayısıyla yeşilliği, bahçesi, ağaçları, araç parkı olan ve insanların gerektiğinde oturup dinlenebilecek yeşil alanlar bulması önem kazanacaktır. Şehir hayatı içinde ev satın alacak olanlar için bunlar önemli tercihler olacaktır. Bunlar şehir hayatını huzurlu ve daha kolay yaşanabilir hale getirecektir.
Hızlı kentleşmeyle birlikte yaşam alışkanlıklarımızda da değişimler olmak zorunda. Örneğin kırsalda yüz haneli olan bir köy şehirde iki site olarak tasarlanıp, bir arada ve aynı kapıdan girilip çıkılabiliyor. Yüz hane, yüz kapı olan bir köy iki site iki kapıdan oluşan ve yüzlerce kişinin aynı kapıdan girip çıktığı toplu insan yaşamından bahsedebiliyoruz. Hal böyleyken kişinin ister istemez yaşam biçimimizde, insan ilişkilerinde değişimler olmak zorunda. Kültürel olarak köy kent bocalaması yaşasak da eski alışkanlıklarımızı bırakmada zorlanıyoruz. Dün birbirleriyle bağ, bahçe, su, tarla sorunları yaşayanlar bugün site içinde alt üst kat gürültüsü, çocuk sesleri, halı, kilim çırpmaları, kiracı, ev sahibi sorunu, kişinin site kültürüne uygun davranmama, toplumsal kurallara uymama gibi durumlar yeni yaşamın sorunları olarak karşımıza çıkıyor. Site sakinlerinin bir kişiyi istememesi halinde de kişiyi site içinde yaptırımla karşı karşıya kalabilir. Başka başka sorunlarla yüzleşmek ve yargısal durumla karşılaşma durumunu yaşayabiliyoruz. Sitenin temizliği, kapıcı, aidat, ortak kullanım alanları, herhangi bir nedenle siteye verilen zarar ve beraberinde site sakinlerine çıkacak maliyet ile ilgili kurallar ve sorunlar site yaşamının sorunları olarak karşımıza çıkmakta.
Profesyonel ve herkesin hakkının korunduğu site yönetimi daha önemli bir hale geliyor. Bu konularla ilgili ciddi eğitim, seminer çalışmaları, video paylaşımları ve hukuki destekler veriliyor. Bu anlamda site yönetimi iyi ve profesyonel yönetim işi haline gelmiş durumda. Yönetim herkese teslim edilemeyecek kadar önem arz ediyor.
Günlük yaşam içinde kişiler türlü türlü sorunlarla karşılaşmak durumunda kalabiliyorlar. Onun için yeni yaşam tarzları insanları karmaşık sorunlarla yüzleşmek zorunda bırakabiliyor. Toplu yaşamın bu kadar darlaştığı bir alanlarda hijyen, sağlıklı bir yaşamın olmazsa olmaz kural haline geliyor. Düzenli temizlenmeyen bir site, bir gün alınmayan çöpler büyük bir sorunsalın nedeni olabiliyor. Dolayısıyla yaşam dar bir alanda daha çok birbirlerine endeksli ve bağımlı hale gelebiliyor. Komşuluk ilişkileri ve hukuku, çalışma hayatımız, sakinlik, dinlenme, kurallara uyuma daha büyük önem kazanıyor. Şehirdeki geçim sorunu, çocuklarına iyi bir eğitim imkânı sağlama ve iş bulma, günü birlik hengâme, iş stresi ve çabası dolayısıyla insanın daha büyük bir eforun harcanmasına, zihinsel yorulmaya sebep olduğundan dinlenme, sakin bir ortam çalışan yorulan insanlar için sığınacak bir liman haline gelebiliyor. Bu nedenle hafta sonu tatilleri önemli hale geldiğinden dinlenme için dört gözle beklenen günler oluyor. Dolayısıyla başka bir site sakini tarafından bu dinlenme günlerinde rahatsız edilmek istenmemesi gayet normal bir davranış ve hak olabiliyor.
Kışın uzun ve soğuk sert geçtiği memleketlerde zamanımızın büyük çoğunluğu evde geçiyor. Dolayısıyla yaşadığımız yer ve birlikte yaşadığımız insanların birbirleriyle ilişkileri yaşama kültürleri, birbirine olan sevgi ve saygıları daha büyük ve önemli bir değer haline gelebiliyor.
Biz insanlar farklı fikir, kanaat ve düşünceye sahibiz. Hayati anlama okumada farklılıklar yaşayabiliyoruz. İyi insanlarla kurduğumuz ilişki bizi iyi insan olmaya yönlendirirken, davranış olarak sıkıntılı insanlarla daha büyük sorunlar yaşamamıza neden olabiliyor. Kısacası iyi insanlar yaşamımıza olgunluk katar. Oturup, kalkmasını bilen insanlarla toplum değerli hale gelir. Yanlış davranışlara sahip olan insanlara uymak bize sıkıntılar getirir. Bizi yüceltecek, değer katacak insanlarla birlikte olmak yaşama ayrı bir renk ve güzellik katar. Bu tür insanlarla her türlü kazanırsınız. Hem değersel anlamda hem de maddi manevi anlamda büyük değer sahibi olursunuz. Şehir hayatı kaliteli yaşamı belli bir standarda yükselse de beraberinde insana yüklediği büyük sorumluluklar var.
Betonarmenin bu derece giderek artması şehirde ve sitelerdeki yeşil alanlar insanların nefes alabileceği önemli yerler haline geldi. Yeşil alanlı semtler ve yapılar kent hayatında aranan önemli yerler haline geliyor.
Bütün bu anlatımlardan sonra rahatlıkla şu sonuçlara ulaşabiliyoruz. Dar bir alanda büyük bir nüfus bir arada yaşadığından birbirleriyle olan hukukları çok önem kazanıyor. İnsanların bu anlamda birbirlerine daha pozitif ve olgun davranması ve kurallara riayet etmesi huzurlu bir yaşam için önemli hale gelecektir. Yine dünya gidişatına baktığımızda, gelecek öngörüsü olarak da düşündüğümüzde eğer kent üretimi önemsenmezse, iletişim ve ulaşım sorunları giderilmezse, yapılar mimariye uygun ve coğrafi şartlara uygun tasarlanıp, yapısal sorunlar gelecek tasarımıyla ele alınmazsa gelecekte bugünden çok daha büyük kentsel sorunlarla karşı karşıya kalabileceğimizi söyleyebilirim. Nefes alabileceğimiz, yemyeşil park bahçesi olan kentler istiyoruz. İş, aş geçim sıkıntısı olmayan modern kentler öngörülmeli.
Tayyar ÖZBEY/05.02.2022